O a tulaga autu epistemological?
E tusa ai ma le talitonuga i le avanoa e iloa ai
- Fa'alemalo
- Le masalosalo
- Fa'amata'u ma fa'afeagai
- Fa'ata'ita'i
- O faitioga po o mafaufauga faitio
E tusa ai ma lou talitonuga i le amataga o le malamalama:
- Fa'aituau
- Faʻamalosi tino
- Intellectualism (poto ma mafaufauga)
- O le a priori
- Fofo Fa'a-Metaphysical: Objectivism ma Subjectivism
- Fofo Metaphysical: Moni, Manatu, Mea Fa'apitoa, ma Fa'ailoga
- Tali Fa'afaifeau: Monism ma Theistic Dualism
- Structuralism ma poststructuralism
O a ni punavai mo le mauaina o le malamalama?
E tusa ai ma le Standford Encyclopedia:
- Manatu
- Mafaufauga Loloto
- Manatua
- Mafuaʻaga
- Molimau
O a fa'amaoniga autu epistemological?
E tusa ai ma le Oxford Manual of Epistemology:
El totonugalemu o le suʻesuʻega e leai se mea moni e uiga i le lalolagi e mafai ona tuʻuina atu mafuaʻaga mo gaioiga e tusa lava po o a manaʻoga ma talitonuga.
- Fa'avae: O le tulaga lea e puipuia ai e iai mea e tauamiotonuina e aunoa ma le manaʻomia ona taʻuamiotonuina i latou lava e ala i la latou va ma se isi mea. O lenei faʻavae e mafai ona sili atu pe itiiti ifo faʻamalosi e tusa ai ma le talitonuga o lenei mea pe a faʻamaonia "ia ia lava".
- Fa'atuatuaina: O se talitonuga fa'alagolago lautele o le malamalama e tusa lava ma mea nei: Ua iloa o le p (p o lo'o fa'atusalia so'o se manatu, mo se fa'ata'ita'iga, o le lagi e lanumoana) pe afai ma na'o le p e moni, e talitonuina o le p e moni ma tatou maua. taunuu i le talitonuga e te alu i se faagasologa faatuatuaina.
- Epistemology o le mama: O le poto e tupu pe afai e lava o tatou uiga faaleatamai e mafai ai ona tatou ausia pe fa'alatalata i ai.
El fa'afofoga O le suʻesuʻega e tatau ona faʻamaonia mafuaaga ma uiga faʻamoemoe o le lalolagi.
- Fa'atasi: O lenei manatu e fa'aalia ai o le fa'amaoniaina o so'o se talitonuga e fa'alagolago i lena talitonuga o lo'o i ai le lagolago fa'amaonia mai isi talitonuga e ala i feso'ota'iga fa'atasi e pei o feso'ota'iga po'o feso'ota'iga fa'amalamalamaga. Ose fa'aupuga fa'aonaponei fa'aonaponei o le epistemic coherentism o lo'o fa'apea mai o fa'amaoniga fa'amaonia sootaga i le va o talitonuga e masani lava o feso'ota'iga fa'amalamalamaga. O le manatu lautele e faapea o se talitonuga e tauamiotonuina ia te oe pe afai e sili atu ona faamatalaina, pe sili atu ona faamatalaina e se tasi o le talitonuga o loʻo i ai le malosi faʻamalamalama maualuga mo oe. Fa'aonaponei epistemic coherentism e fa'ato'atoa; su'e le puna sili o le fa'amaoniaga i totonu o se faiga fa'atuatuaga feso'ota'i po'o talitonuga fa'amoemoe.
- Contextualism: Contextualism o loʻo faʻamatalaina ai se aofaʻiga o manatu i filosofia e faʻamamafa ai le tala o loʻo tupu ai se gaioiga, faʻamatalaga, poʻo se faʻamatalaga, ma finau e faapea, i se tulaga taua, o le gaioiga, faʻamatalaga, poʻo le faʻamatalaga e mafai ona malamalama i le faʻatatau i lena tala. O manatu fa'apotopotoga e fa'apea o manatu fa'afilosofia fefinaua'i e pei o le "o le uiga o le P", "iloa o le P", "e iai se mafua'aga mo le A" ma atonu e o'o lava i le "moni" po'o le "sa'o" e na'o se uiga e fa'atatau i se fa'amatalaga patino. Ua finau mai nisi o faifilosofia e faapea o le faalagolago i le talaaga e mafai ona taitai atu ai i le fegalegaleai; peita'i, ua fa'atuputeleina le ta'uta'ua i totonu o filosofia manatu fa'alaua'itele.
- Natura: O le faaupuga naturalism (mai le Latin naturalis) e faʻaaogaina e taʻu ai le filosofia o loʻo manatu i le natura o le mataupu faavae e tasi o mea uma e moni. O se faiga faafilosofia ma talitonuga e taofi ai e leai se mea ae na o le natura, malosiaga, ma mafuaaga o le ituaiga o suʻesuʻeina e le poto masani; E iai nei mea ina ia malamalama ai i lo tatou siosiomaga faaletino.
Fa'ata'ita'i: O le suitulaga o le pragmatism e faʻamaonia ai le le aoga ma le faʻaaogaina o popolega faʻafilosofia e uiga i le tulaga moni o le lalolagi (ma e uiga i le mea moni faʻamaoni) ma fautuaina le taua filosofia tutotonu o mea e aoga, aoga, pe aoga. Talu ai ona o talitonuga aoga e mafai ona sese ma o lea e le faatusaina ai le tulaga moni o le lalolagi, o le manao mo talitonuga aoga e le otometi lava o se manao mo talitonuga e suitulaga i le tulaga moni o le lalolagi. O le suitulaga fa'apitoa e fa'aalia ai e talia e i tatou se manatu pe a na'o le leai. aoga, o lona uiga, e aoga mo i tatou e talia le fautuaga.
O fea o iai le talosaga a Sapiens i totonu o tulaga epistemological?
- O le talosaga a Sapiens e manatu o le malamalama e afua mai i le malamalama i mea, ma e malamalama i le faʻafesoʻotaʻi o malamalama eseese ma faʻamatalaga faatuatuaina.
- Mo Sapiens, o le malamalama o le malamalama lea i le mafuaʻaga, o lona uiga, malamalama i mea tatou te fia malamalama i ai mai se mafutaga ma le fesoʻotaʻiga o lenei mea ma isi mea, ma le tulaga o loʻo i ai i subsystems, system ma suprasystems.
- O le malamalama o le mafuaaga, e tusa ai ma talitonuga sili ona taliaina o epistemology, i le malamalama o "se mea", i le malamalama faʻapitoa.
- O le tauamiotonuina o Sapiens i lana faauigaga o le malamalama o le malamalama o le mafuaaga e tatau ona amata, o le mea lea, mai le faʻamatalaga o le taua o lenei malamalamaaga pe a faʻatusatusa i isi faʻamatalaga faʻamatalaga.
- Aoteleina le talosaga mo le faʻamaoniaina o Sapiens: o le malamalama e pei o le malamalama e tuʻufaʻatasia ai ituaiga eseese o le poto faʻapitoa, i le lautele e le gata i le malamalama, ae o se tulaga lelei foi mai le fesoʻotaʻiga o:
- O a mea ta'itasi (semantic-conceptual)
- O le a le mea e tutusa pe feso'ota'i i mea ta'itasi (metotia fa'atusatusa)
- O a ituaiga o mea taitasi (qualifier)
- O fea oi ai mea uma (faʻaopoopo i lona vaʻavaʻa vaʻaia)
- O anafea ma pe faʻapefea ona faʻatulagaina mea taʻitasi (auala faʻasolopito).
I lenei auala, tatou te malamalama ai o le malamalama e pei o le malamalama e aofia uma ai nei malamalama faʻatatau e faʻafesoʻotaʻi ma malamalama ai i le mafuaaga o mea.
Faataitaiga: Afai tatou te toe foi i pato, o le a tatou malamalama pe aisea e tofo ai le pato pe a tatou aai pe afai tatou te malamalama i ituaiga eseese o pato, pe faapefea ona ola, mea latou te aai ai, pe a faimalaga ma pe faapefea ona aafia ai, ma isi. . O nei fa'amatalaga po'o le malamalama uma o le a feso'ota'i e maua ai se malamalama fou e uiga i le mafua'aga e tofo ai le pato.
o tulaga eseese epistemological i luga o le tauamiotonuina o le malamalama
- I luga o le laulau fa'atulagaina ua matou fa'aogaina ni lanu se tolu mai vaega ta'itasi: samasama mo le mea e fai sa'o ma le talosaga a Sapiens, le lanu "aano" mo na vaega o lo'o i ai se vaega e feso'ota'i ma le tulaga Sapiens, ma pa'epa'e mea e fai. e le fetaui ma le vaega o le tulaga o Sapiens.
- Ua matou amata i le faʻavaeina o ituaiga autu e tolu o le malamalama, e tusa ai ma le epistemology: le malamalama fa'atatau (iloa le mea, o fea, o afea, aisea), malamalama e ala i le vavalalata poʻo le faʻalauiloaina (Ou te iloa laʻu uo patino ma ou te iloa le aai o Pale aua sa ou nofo ai iina), ma le malamalama i le auala e fai ai se mea.
- Ua matou taula'i atu la matou vaai i le poto fa'apitoa ona e le gata o le tele o taimi, ae o le tele o epistemology e atia'e ai. E le gata i lea, o le ituaiga o malamalama lea e amata ai le talosaga a sapiens.
- O le taimi lava tatou te o'o mai ai i ituaiga e lua o le malamalama fa'atatau e tusa ai ma lo latou fa'amaoniga, ua tatou atiina ae le vaega fa'apitoa, o lona uiga, o se vaega poʻo le atoatoa faʻamaonia i le poto masani.
- E tauamiotonuina mea tatou te iloa ma iloa i aafiaga, o lo'o i ai a'oga fa'apitoa eseese lea e mafai ona faavasegaina i totonu ma fafo. O le Internalism e manatu o le malamalama e tauamiotonuina i talitonuga poʻo talitonuga o le mataupu o mafaufauga, ae o fafo e manatu o le faʻamaonia / faʻamaonia e maua i fafo.
- O le malamalama o le malamalama o Sapiens e manatu o mea uma e fesoʻotaʻi, ina ia malamalama i se mea, e tatau ona tuʻuina i le atoaga mai se faʻaaliga atoa. Ona o lenei faʻalagolago i le vaʻaiga atoa ma le fesoʻotaʻiga o vaega o se puna o le malamalama, ua matou faʻatulagaina le tulaga o Sapiens i totonu o le au i fafo.
- I totonu o fafo tatou te maua ai:
a) Le epistemic theory of coherence, lea e manatu e mafai ona malamalama uma le malamalama e moni mai lona tauamiotonuina (ituaiga sootaga) ma isi malamalama e manatu e moni. O lenei talitonuga e lanu samasama talu ai e puipuia le tulaga Sapiens e fesoʻotaʻi mea uma ma, mai le malamalama i mafutaga, o le a tatou maua ai le malamalama. Faataitaiga: O le a ou malamalama ma talitonuina le malamalama e le mafolafola le Lalolagi pe a ou manatu i le talitonuga o le kalave ma le taunuuga o le tufatufaina atu o paneta e moni.
e) Ua matou tuu le fa'asinomaga i samasama talu ai e manatu o le nofoaga e iloa ai pe moni se mea pe leai o loʻo tuʻuina atu i tulaga taʻitasi, e fetaui ma le vaʻaiga a Sapiens. E tusa ai ma Sapiens, o galuega taʻitasi ma gaioiga faʻale-tamaoaiga o le ai ai se malamalama faʻapitoa i se mea o le a tele lava ina faʻailogaina e le tala.
c) O le filifiliga mulimuli, natura, ua manatu e na o le natura lava e manatu e moni. Ua matou fa'ate'aina lenei filifiliga talu ai o Sapiens o lo'o manino le fa'avasegaina o le natura mai tagata soifua ma mea e fai e tagata.
- O le tulaga mulimuli e mafai ona tatou iloa ai le malamalama o Sapiens o le pragmatism, e tusa ai ma le poto o le a mafaufauina / tauamiotonuina pe afai o lenei talitonuga e aoga i le olaga faatino. O lenei, matou te talitonu e mafai ona avea ma se vaega o Sapiens talu ai, e mamao mai le oʻo i felafolafoaiga ma tagata masalosalo atonu e masalosalo i mea uma, e manaʻo e ofoina atu. o se metotia e fesoasoani i le malamalama e galue lelei.
O fea e manatu Sapiens i puna o le malamalama?
- Feso'ota'iga o vaega o lo'o fausia ai faiga
- Manatu
- Iloiloga
- Manatua
- Mafuaaga
- Molimau
O le a le tulaga o Sapiens i lo latou talitonuga i le poto?
O le Sapiens methodology o loʻo tuʻuina mai ai se vavalalata mataʻina i mafaufauga faitio. O tulaga uma e lua e amata mai i le manaʻoga e fesiligia le tulaga quo ma faia mai le feeseeseaiga ma le mea ua taʻu mai ia i tatou e moni ma le malamalama. Ina ia faʻamalieina lenei feeseeseaiga, o loʻo faʻapipiʻiina uma i latou i meafaigaluega e mafai ai ona latou o atu i tua atu o mea ua iloa, faʻatupuina mea fou o le mafaufau.
O le feeseeseaiga muamua a Sapiens e sau mai lona talitonuga o mea uma e fesoʻotaʻi ma, o le mea lea, e le mafai ona tatou iloa se mea mai se tasi prism (e pei ona faʻatupuina i aso nei o le sosaiete faʻapitoa) ae e tatau ona malamalama i mea mai se vaaiga atoa . O le feeseeseaiga lona lua lea na ia faʻaaogaina ai mafaufauga faitio o se tasi lea o faʻafitauli sili ona ogaoga i le lalolagi i aso nei: post-truth ma infoxication. Sapiens na fanau mai i lenei auala e ofo atu ai se meafaigaluega e faafaigofie ai le malamalama o tagata, faʻateʻaina i latou mai se faʻaaliga faigofie o la latou suʻesuʻega ma le lalolagi lautele.
E mafai ona tatou malamalama o Sapiens o loʻo faʻaogaina i luga o aʻoaʻoga uma e lua ma mafaufauga faʻapitoa, talu ai e faʻaaogaina le muamua e tuʻuina atu ai le lona lua. I se isi faaupuga, e taumafai Sapiens e faʻateleina lo tatou malamalama i le mea moni e aunoa ma le taliaina o mea o loʻo tuʻuina mai e lo tatou faʻamatalaga (tusa lava le faʻaosofia e pei o le mafaufau loloto) ma mo lenei mea, o loʻo tuʻuina mai ai ni auala se lima e mafai ai ona tatou faʻaogaina le malamalama o le mea o suʻesuʻega e fesoʻotaʻi. i isi mea, o lo'o iai i lau faiga ma isi faiga (system theory).
A maeʻa ona faia se suʻesuʻega i mafaufauga ogaoga, e mafai ona tatou aoteleina o le Sapiens methodology e faʻalagolago i lenei ituaiga o mafaufauga (ma le gafatia) i vaega nei:
- O loʻo faʻavae uma i luga o le faʻaosofia e tasi: le talitonuina o faʻamatalaga ma le malamalama, faʻamoemoe e latalata atili i le mea moni / malamalama.
- O lo latou tulaga o loʻo i ai i le isi tuʻufaʻatasiga o aʻoaʻoga, a o latou taumafai e faʻaumatia.
- O nei talosaga e lua e manatu e taua le fesili ifo ia te oe lava e uiga i le tagata na te iloa e ala i iloiloga a le tagata lava ia.
- E tofu uma ma se faʻamoemoega aoga, saili e foia faʻafitauli, feteʻenaʻiga ma galue lelei.
Mai lenei tuufaatasiga o mea tutusa ma eseesega e mafai ona tatou faai'u i le faapea atu O metotia Sapiens ma mafaufauga fa'apitoa e fa'atasi, talu ai latou te nofoia vaega eseese o le mafaufau ma feagai ma le popolega lava e tasi: ia malamalama lelei i mea e galue saoloto mai dogmas.
O mafaufauga faʻapitoa e taʻitaʻia ai i tatou i le pragmatism, o se filosofia aʻoaʻoga e tusa ai ma le auala e tasi e faʻamasino ai le moni o se aʻoaʻoga mama, agafesootai, faʻalelotu poʻo faʻasaienisi o le mafaufau i ona aafiaga aoga.
Talu ai o Sapiens e saili e fesoasoani, taʻitaʻia ma taʻitaʻia SMEs ma tagata i la latou auala e malamalama ai i la latou suʻesuʻega ma, talu ai o lo latou popolega o le faʻaleleia o sosaiete e ala i le faʻaaogaina o latou metotia, e mafai ona tatou vaʻaia se vavalalata ma le filosofia faʻapitoa.
A'oa'oga ma metotia e fa'avae i luga o su'esu'ega o mea moni a tagata e pei o ni fausaga e faigofie ona fa'atulafonoina.
Pe a suʻesuʻeina le mea faitino, structuralism presupposes le agai i luma mai le uluai faʻalapotopotoga o mea moni mataʻituina i le auivi o le galuega suʻesuʻe agai i le faʻamalamalamaga ma le faʻamatalaga o le totonugalemu o le mea (lona faʻatonuga ma fesoʻotaʻiga i le va o elemene o tulaga taʻitasi) ma , ona, agai atu i le foafoaina o le faataitaiga theoretical o le mea faitino.
Sapiens o loʻo faʻaalia tala faʻatusa ma lenei metotia i lona gauai tele atu i le va o vaega o le fausaga ina ia faʻamalamalamaina i latou ma, i lenei faagasologa, taumafai e faʻatonu vaega o vaega ma le fausaga i taxonomies.
O le a le tulaga o Sapiens e tusa ai ma lo latou talitonuga i le amataga o le malamalama?
A'oa'oga ma metotia e fa'avae i luga o su'esu'ega o mea moni a tagata e pei o ni fausaga e faigofie ona fa'atulafonoina.
Pe a suʻesuʻeina le mea faitino, structuralism presupposes le agai i luma mai le uluai faʻalapotopotoga o mea moni mataʻituina i le auivi o le galuega suʻesuʻe agai i le faʻamalamalamaga ma le faʻamatalaga o le totonugalemu o le mea (lona faʻatonuga ma fesoʻotaʻiga i le va o elemene o tulaga taʻitasi) ma , ona, agai atu i le foafoaina o le faataitaiga theoretical o le mea faitino.
Sapiens o loʻo faʻaalia tala faʻatusa ma lenei metotia i lona gauai tele atu i le va o vaega o le fausaga ina ia faʻamalamalamaina i latou ma, i lenei faagasologa, taumafai e faʻatonu vaega o vaega ma le fausaga i taxonomies.
Post-structuralism o le taimi nei o mafaufauga Farani na aliaʻe i le afa lona lua o le XNUMXth seneturi ma e masani ona aofia i postmodernism. E talia o mea uma e mafai ona tatou iloa e fausia e ala i faʻailoga, ae faʻamautinoa e leai ni uiga faʻapitoa, ae o uiga uma o tusitusiga ma fesoʻotaʻiga.
(Mai Sapiens): O le Poststructuralism e sailia se faʻatonuga o le malamalama i se auala vaevae i vaega ma faʻavae. O lo'o sailia fo'i e sapiens se fa'atonuga fa'apena. E tusa ai ma auala sima, o le deconstructed lea poststructuralism muamua fuafuaina mo tusitusiga, elBullirestaurante ua uma ona tuʻuina atu i le umukuka. Faatasi ai ma Sapiens o le manatu lava e tasi o loʻo tuʻufaʻatasia mo le metotia suʻesuʻe. E uiga i le vaevaeina e le gata o tusitusiga, ae faʻapea foʻi manatu, ae mulimuli ane faʻavasegaina atoa.
Fa'atonu faiga o se faiga o au'ili'iliga e iloilo ai vaega uma e feso'ota'i ma fa'atupuina ai se tulaga se'ia o'o ina maua le fa'alauiloa atili o mea tutupu ma pe aisea.
E ala i le faiga o mafaufauga, o vaega uma o le atoaga e suʻesuʻeina. O se ituaiga o mafaufauga e masani ona faʻaaogaina i suʻesuʻega faʻasaienisi, inisinia ma pulega pisinisi, ma isi, o se auala e mafai ai ona foia se faʻafitauli poʻo se tulaga.
O le a'oa'oga fa'apitoa lea e fa'alagolago i ai Sapiens, fa'atasi ai ma le fa'atulagaina, o galu e lua e fetaui lelei ma se vaega lelei o latou mea. Mo le fesili e popole ai i tatou (talitonuga i le malamalama o Sapiens) e mafai ona tatou faauigaina o le structuralism ma faiga faavae manatu e faapea o le malamalama e maua mai o se taunuuga o tulaga faapitoa o fausaga taitasi po o faiga.
O le tulaga o Sapiens e fa'aeteete e tusa ai ma le fa'atuatuaga e tu'uina atu i le malamalama, ae aunoa ma le pa'u atu i se fa'afiti po'o se fa'afeagai. Mo Sapiens, o le a eseese le malamalama i vaega taʻitasi (systems) ma i le isi itu, ona o mea uma e fesoʻotaʻi ma aʻafia i isi vaega, o le malamalama o vaega taʻitasi o le a aʻafia ai isi vaega o lena eria, faʻapea foʻi ma isi vaega. .domains o le megasystem.
Sapiens o loʻo tuʻuina atu le malamalama e eseese e tusa ai ma le prism, o lona uiga, o le a mafai e tagata taʻitoʻatasi ona atiina ae e tusa ai ma o latou talaaga ma tulaga o se malamalama eseese e uiga i le mea lava e tasi. E i ai le taliaina o le malamalama ua vaevaeina i prisms eseese ma, o le mea lea, e tatau ona tatou faʻalatalata i ai mai le fesoʻotaʻiga o vaega ma prisms.
O lona uiga, e talitonu Sapiens, e ui lava e eseese prisms o le iloa o le mea moni, o le malamalama e le gata i le moni o le mataupu o loʻo iloa, ae o le fesoʻotaʻiga tonu o nei prisms eseese e mafai ona faʻatatau i se mea moni sili atu (e ui lava e le faʻamaoni ).
O fea oi ai Sapiens i totonu o nei faʻamaoniga faʻapitoa?
A'oa'oga ma metotia e fa'avae i luga o su'esu'ega o mea moni a tagata e pei o ni fausaga e faigofie ona fa'atulafonoina.
Pe a suʻesuʻeina le mea faitino, structuralism presupposes le agai i luma mai le uluai faʻalapotopotoga o mea moni mataʻituina i le auivi o le galuega suʻesuʻe agai i le faʻamalamalamaga ma le faʻamatalaga o le totonugalemu o le mea (lona faʻatonuga ma fesoʻotaʻiga i le va o elemene o tulaga taʻitasi) ma , ona, agai atu i le foafoaina o le faataitaiga theoretical o le mea faitino.
Sapiens o loʻo faʻaalia tala faʻatusa ma lenei metotia i lona gauai tele atu i le va o vaega o le fausaga ina ia faʻamalamalamaina i latou ma, i lenei faagasologa, taumafai e faʻatonu vaega o vaega ma le fausaga i taxonomies.
O lenei fa'afanua fa'atatau o lo'o fa'amoemoe e fa'aalia ai le fa'aaufauga o auala eseese o le fa'avasegaina o ituaiga o malamalama e fa'aalia ai tulaga o lo'o fa'avae ai le Sapiens methodology.
- O le faʻavasegaga muamua e tusa ai ma le mea ua iloa, lea tatou te maua ai ni ituaiga autu se tolu: malamalama e ala i le vavalalata poʻo le vavalalata (faʻafeiloaʻi ma se uo), malamalama i le auala e fai ai se mea (iloa / iloa le auala e fai ai se Chilean), ma le poto faʻapitoa (le iloa e uiga i faʻamatalaga, aʻoaʻoga, ma isi). O le mea mulimuli o le mea lea e taua tele i le epistemology ma le Sapiens.
- I totonu o le malamalama faʻapitoa tatou te maua ai le malamalama i le tulaga o le mea, pe faʻapefea, o le a, o fea, o afea, o le a le tele ma pe aisea. I totonu o lenei vaega tele, ua matou vavaeeseina le talosaga a Sapiens, lea, e ui lava o se faʻamatalaga faʻapitoa, matou te manatu o lona mamafa e mafai ai ona faʻavasegaina.
- E tusa ai ma manatu eseese ua tuuina mai e uiga i le poto faʻapitoa, tatou te maua ni faʻavae e tolu o le faʻavasegaina: e tusa ai ma le mautinoa i le poto lava ia, e tusa ai ma le faʻatuatuaina o puna o le malamalama, ma e tusa ai ma faʻamaoniga talafeagai e faʻamaonia ai le malamalama.
- E tusa ai ma le talitonuga i le malamalama, o Sapiens o loʻo i ai i le mafaufau loloto, talu ai e talitonu o ia i le avanoa e iloa ai, ae e masani ona fesiligia punaoa ma mea o loʻo i ai le malamalama, lea e mafai ai e ia ona le pa'ū i le dogmatism. Matou te maua foi le lagolago mai Sapiens, e ui ina sili atu le feololo i le pragmatism.
- E tusa ai ma le talitonuga i le amataga o le malamalama, matou te manatu o Sapiens i le tasi itu o loʻo nono mai le auala Cartesian mo lona masalosalo tumau ae le o le faʻamaoni, talu ai e talitonu e mafai ona tuʻuina atu le malamalama i isi auala nai lo le mafaufau (faʻataʻitaʻiga, mo se faʻataʻitaʻiga). O isi au o lo'o fa'avae ai a tatou metotia o le structuralism ma poststructuralism. E le gata i lea, e talitonu Sapiens, e ui lava o loʻo i ai ni prisms eseese o le iloa o le mea moni, o le malamalama e le gata i le moni o le mataupu e iloa, ae o le fesoʻotaʻiga tonu o nei prisms eseese e mafai ona faʻatatau i se mea moni sili atu (e ui lava e le faʻamaoni). Mo lenei mafua'aga ua matou makaina ai le fa'amoemoe i le samasama. Ma le mea mulimuli, matou te manatu o le vaʻaiga a Sapiens mai se manatu faʻataʻitaʻi e tutusa ma meafaitino, talu ai e faʻalagolago i le i ai o mea e tutoatasi mai le i ai o le tagata, e pei ona tatou vaʻaia i lana talosaga o le megasystem.
- E tusa ai ma faʻamaoniga epistemological e manaʻomia e faʻamaonia ai le malamalama, matou te manatu o loʻo i ai tulaga faʻaopoopo eseese o loʻo faʻatulagaina ai a matou metotia. I le mea muamua, e mulimulitaʻi i le talitonuga o le felagolagomaʻi o fafo talu ai ona e manatu o le malamalama e fausia mai le sootaga (coherence) i le va o vaega o le megasystem (fafo i le mataupu). Lona lua, o lenei fausiaina o le malamalama o le a faʻalagolago i le tulaga o le mataupu o le iloa ma le taimi faʻasolopito o loʻo suʻesuʻeina ai le mea. Ma le mea mulimuli, e latalata lava Sapiens i le epistemology o le mama, talu ai e manatu o ia e taua tele le faʻafesoʻotaʻi o uiga mama e iloa ai le auala tatou te malamalama ai. Ua matou faʻaalia i le samasama le pragmatism talu ai o le aoga e gaosia e Sapiens i lona faʻaogaina o se auala e faʻamaonia ai le malamalama fesoʻotaʻi e maua mai.
- E faʻapea foʻi, matou te manaʻo e faʻaalia o Sapiens o loʻo i ai le talitonuga i punaoa uma e mafai ona tuʻuina mai epistemology e ausia ai le malamalama, lea o loʻo tu mai ai le mafuaaga o se auala e fesoʻotaʻi ai le malamalama ma le suʻesuʻeina o le tagata lava ia).
- Ma le mea mulimuli, ua matou faʻamaonia o Sapiens e fesoasoani e malamalama i le lalolagi i fafo ma, mo lenei mea, e manatu ai foi i se iloiloga a le tagata lava ia e manaʻomia e pei o le iloa o mataupu e mafai ai ona tatou iloa le tagata lava ia.
E fa'apefea ona fa'amaonia le tulaga o Sapiens? Puipuiga faasaga i faitioga epistemological e ono tutupu:
Le tete'e tu'ufua (fa'asaga i le fa'atasi tª)
O le malamalama o se puna o le malamalama mai le fesoʻotaʻiga o le malamalama ma faʻamatalaga (lea tatou te manatu e moni pe faʻatuatuaina) o le faʻamaoniaga fetaui. O lenei tulaga ua i ai ma e mafai ona faitioina e faavae i luga o le tetee tuufua, lea e mafai ona tatou otootoina e faapea: o le fesoʻotaʻiga o le malamalama e faʻatupuina ai isi malamalama e mafai ona maua ai le tele o mea e le o iai se faʻamaoniga moni. Faataitaiga: afai ou te talitonu o le La e taamilo i le lalolagi e pei ona talitonuina i le tele o seneturi talu ai, ma mai iinei ou te fausia ai le ata o le atulaulau mai le fesoʻotaʻi o le malamalama, o le a ou fausia se tala fatu mafaufau mamao mai le mea moni.
Ina ia foia lenei mea, e tatau i Sapiens ona talia ma taʻutino (e pei ona uma ona faia) o lana matata o suʻesuʻega e le faʻasaienisi pe filosofia, e ui lava e faʻalagolago i nei vaega o le poto. Mo lenei mafua'aga, o lona fa'amoemoe o le fesoasoani lea ia malamalama e fa'atino lelei, e aunoa ma le o'o atu i felafolafoaiga epistemological e uiga i le amataga o le fa'amaoniaga. O lona uiga, e fa'atumauina le felagolagoma'i e ala i le taliaina o tala fa'atatau o tupe sili atu (e feso'ota'i mea uma, va'aiga atoa, malamalama e mafai ona malamalama, ma isi) e aloese ai mai le faitioina i lona atoaga.
Relativism (fa'asaga i le fa'aupuga)
O le tulaga o Sapiens e sili atu ona maualalo le mafaufau nai lo aʻoaʻoga faʻafilosofia sili, ma ua malie o ia e talia le faʻamatalaga e faʻatonuina le uiga o upu (o se finauga e lagolagoina malosi e filosofia). E mafai ona fa'amatalaina lenei fa'amatalaga o le "relativistic", talu ai atonu e mafai ona fa'auigaseseina e fa'apea e ala i le fa'ailoa atu e ese le tamato mo le faifa'ato'aga nai lo le tamato, e mafua ai ona tatou masalosalo e iai se tamato.
Ae o lenei faitioga e le faia ai le faamasinoga tonu ia Sapiens, lea e sili atu nai lo lenei ma lena mea mai lona lotomaualalo e manatu o loʻo i ai le malamalama, e mafai ona malamalama i ai pe a tatou amanaia le eseesega o prisms, ma o nei mea uma e iai se uiga: sili ona lelei. faafetai i le malamalama atoatoa.
Le masalosalo (tetee i le manatu faapito)
O le ai ai i taimi uma na tagata masalosalo atonu e masalosalo Sapiens, talu ai latou te masalosalo e mafai ona maua se malamalama fou mai le fesoʻotaʻiga, pe o le a latou masalosalo i le aoga o metotia. Ae o nei faitioga e le tatau ona faʻaalu ai o tatou taimi talu ai o le lotomaualalo i tulaga o Sapiens lea na tatou faʻaalia muamua e mafai ai ona tatou manumalo i feeseeseaiga ma lenei ituaiga tagata: o le malamalama o se fesoʻotaʻiga e talia lautele, e pei o le faʻamaoni o metotia. . E tatau ona ou tali atu i le faitioga lenei: E faapefea ona e faaalia o nei metotia e lima e fetaui lelei le tasi ma le isi? E faigofie le tali faʻapitoa: Taumafai oe lava ma fiafia i le malamalama faigofie maua faʻafetai i le metotia!
Fa'asologa: Aisea e aoga ai sapiens?
Sapiens o se metotia e fesoasoani e malamalama mai le faʻafesoʻotaʻi o le malamalama. Ina ia faia lenei mea, e faʻalagolago i manatu eseese epistemic e maua ai le malosi ma le faʻatasi. I lenei tu'ufa'atasiga o le a matou tu'uina atu ai manatu autu na su'esu'eina (i le mata'utia), fa'apea fo'i ma fa'amaoniga epistemological e tu'uina atu ai i le Sapiens methodology se fa'amaopoopo epistemological.
- E i ai le avanoa e iloa ai ma, ina ia faia lelei, e tatau ona tatou malamalama i mafuaaga o mea ua tatou iloa.
Fa'amanino 1) Mafaufauga fa'atauva'a, lea e fa'amalosia ai le fesiligia o mea uma tatou te iloa e fa'aleleia ai lo tatou malamalama e ala i le malamalama ia i tatou lava ma lo tatou fa'amatalaga. E aloese mai le pa'u atu i le relativism, e pei lava ona aveesea le dogmatism, talu ai o lona tulaga e manaʻomia ai se faʻamaoniaga o mea ua iloa.
Tauamiotonuina 2) Le masalosalo Cartesian: aua le taliaina se mea e aoga vagana ai mea e mafai ona tatou faʻamaonia saʻo. Sapiens faʻaaoga le mafuaaga o se auala e malamalama ai, talu ai o le mea lea e mafai ai ona fesoʻotaʻi ma sootaga o le malamalama, faʻamatalaga, mea moni, ma isi.
- E mafai ona tatou iloa le lalolagi ma iloa i tatou lava. O nei malamalama taitasi e faafaigofieina le malamalama o le isi.
J) Talu mai Descartes, o le tele o faifilosofia ua talitonu o le malamalama i o tatou lava tulaga faalemafaufau e matua ese lava mai lo tatou malamalama i le lalolagi i fafo. Ina ia aua nei faʻalauteleina le lisi o faifilosofia taʻutaʻua o loʻo lagolagoina e le gata i le vaevaeina o lenei malamalama ae o le fefaʻatauaʻiga o mea uma e lua, seʻi o tatou faʻaalia mai le rationalist Descartes, le empiricist Locke poʻo le utilitarian JS Mill.
- O mea uma e fesoʻotaʻi, o se vaega o le Atoa.
J) Mai Heraclitus, Spinoza i le tele o aʻoaʻoga ma āu o le taimi nei, e aofia ai le talitonuga a Einstein o le fesoʻotaʻiga, poʻo le filosofia a le AN Whitehead o le faagasologa.
- O le malamalama lelei, o le nofouta i le aʻoaʻoina ma le puleaina o aʻoaʻoga lava ia, e mafai ai ona tatou saoloto.
J) O le naunautaiga o le Malamalama ia iloa e ala i le mafaufau e leai lava se isi nai lo le sailiga mo le saolotoga, o le sailiga mo le tutoatasi o le mafaufau e mafai ai ona tatou o ese mai dogmas (faʻapitoa faʻalelotu). O lenei fa'anaunauta'iga o lo'o aoteleina i le uiga faitio o lo'o manino mai i le filosofia faitio a Kant
- O le mea taua e le o le iloa tele, ae ia iloa le auala e filifili ai le malamalama taua e mafai ai ona galue lelei.
J) Pragmatism: o le taua o le malamalama o le a tuʻuina atu e le aoga aoga e faʻatagaina oe e lenei malamalama.
- O le mea lava e tasi e mafai ona tele uiga eseese i le taimi e tasi, e faalagolago i ai, mai le vaaiga.
J1) Fa'asinomaga. O le tulaga o loʻo tatou ola ai e faʻatumauina lo tatou malamalama, faʻatauaina le siosiomaga, aganuu o le taimi nei, ma isi.
J2) Va'aiga. O tulaga o le tagata lava ia (o mea tatou te le filifilia ma mea e faʻapipiʻiina ai i tatou) e iloa ai poʻo ai i tatou ma o lenei mea e fuafua ai le tulaga tatou te iloa. Ortega ma Gasset
- E mafai ona tatou iloa e ala i le faʻafesoʻotaʻi o faʻamatalaga, faʻamatalaga, mea moni ma le malamalama.
J) O le talitonuga o le felagolagomai e manatu e mafai ona tatou faʻamaonia se malamalama faʻapitoa pe afai tatou te faʻaalia le sootaga o le felagolagomaʻi o loʻo i ai ma isi malamalama e manatu e moni ma faʻamaonia.
- O le malamalama o le mafuaaga (malamalama) e ese mai le isi malamalama ona o lona taua e tusa ai ma le "faʻamaonia".
J) Philosophy i se tulaga lautele, aemaise o mafaufauga faitio ma filosofia faitio, e tauamiotonuina le taua e tuuina atu e Sapiens i le malamalama o le mafuaaga, talu ai e manatu o le a i ai le aoga o le malamalama pe afai ma naʻo pe afai e faʻamaonia, aloese mai le talitonu i se mea sese .
- E mafai ona tatou faʻamaonia mea tatou te iloa pe a tatou tuʻuina mea tatou te malamalama i ai mai se vaaiga faʻapitoa, i lona sootaga ma le atoaga.
J1) Structuralism ma poststructuralism.
J2) Mafaufauga fa'apitoa.
- E mafai ona tatou malamalama faafetai i metotia e lima a Sapiens.
J) Talanoaga i le auala a Descartes, e mafai ona tatou iloa ma faʻamaonia mea tatou te iloa e ala i se metotia.
- O puna'oa aoga o le poto o le poto masani, su'esu'ega, manatuaga ma molimau e mafai ona tatou fa'amaonia ai lo latou malosi o le mafaufau.
J) Sapiens aloese mai le tuʻuina atu o ia lava i se puna e tasi o le malamalama talu ai e faʻalagolago i faʻamatalaga faʻamaonia eseese, e amata i le metotia faasaienisi, lea e manatu o le tuʻufaʻatasia ma le faʻafefe o punaoa e le gata ina mafai, ae e manaʻomia foi.