A tatou talanoa e uiga i le malamalama, e tatau foi ona tatou fesili ifo ia i tatou lava: malamalama i lena mea? O le tali o le malamalama i mea. Ae e tele mea eseese i le taimi e tasi e faalagolago i ai ma o latou manatu. Sapiens e faʻamoemoe e malamalama i le lavelave, ma o le mea muamua o le talia o mea uma e matua faigata lava.

O faʻamatalaga, faʻamatalaga ma le malamalama o ni faaupuga e fesoʻotaʻi ma le malamalama e mafai ona oʻo atu ai i le fenumiai. Mai la tatou vaaiga, latou te faamatalaina manatu eseese, o ia mea taitasi o le faavae mo le isi. O fa'amaumauga o le iunite aupito maualalo o le malamalama. O faʻamatalaga o se seti o faʻamaumauga e, faʻatulagaina, fausia se fausaga. O le poto o le faʻaputuina ma faʻatautaia faʻamatalaga, o lona uiga o se faʻagasologa o le faʻaogaina, tuʻufaʻatasia ma le toe faʻatulagaina. O le malamalama o le faaliliuina lea o faamatalaga i le poto.

I le faʻagasologa o le faʻapipiʻiina, tuʻufaʻatasia ma le toe faʻatulagaina, o le gafatia mo le auʻiliʻiliga, tuʻufaʻatasia, mafaufauga ma mafaufauga faʻalavelave, ma fesoʻotaʻiga i le va o faʻamatalaga e faia. E le mafai ona maua uma le poto, ae matou te talitonu i lena mea o loʻo i ai se poto maualalo pe taua e manaʻomia e malamalama ai i se autu: o le malamalama taua e fesoasoani ia i tatou e faia soʻotaga.

Ina ua amata ona matou suʻesuʻe i le elBullifoundation, matou te fia malamalama i mea, ma na matou iloa e tatau ona matou malamalama muamua i le auala e malamalama ai i mea. Ina ua uma ona faalogo i le tele o manatunatuga, na matou oo i le faaiuga e faapea e malamalama i le fa'afeso'ota'i le malamalama. O le fesili tele la pe faapefea ona fesootai le malamalama.

E lua itu eseese: tasi le mea o le auala e fesoʻotaʻi ai i le tulaga faaletino (neurological) ma le tulaga o le mafaufau, ae o le isi mea o le auala e fesoʻotaʻi ai i le tulaga faʻavae: pe fa'afefea ona feso'ota'i manatu, ma o a metotia, ma o a tulaga.

E tusa ai ma le vaega muamua, i le tulaga faaletino ma le mafaufau, o loʻo galulue saienitisi e malamalama pe faʻafefea ona galue le faiʻai i tulaga o fesoʻotaʻiga neural ma le gaioiga o le mafaufau. E iai nisi faiga faavae mafaufau (sense-perception, attention-concentration and memory) e mafai ai e nisi fa'agasologa fa'alemafaufau lavelave (atamai, manatu ma le gagana).

Ae o loʻo matou faʻatatau i le vaega lona lua, i le tulaga faʻavae. A iai a matou faʻamatalaga, faʻamatalaga, faʻafefea ona fesoʻotaʻi lenei mea? Mo se faʻataʻitaʻiga, pe a fai se tusi, e faʻafefea ona e filifilia le fausaga, faʻafefea ona e filifili pe faʻafefea le faʻailoga o se tusi? O le matou talosaga e fai o Sapiens.

Matou te taʻua le malamalama taua e fesoʻotaʻi ma le poto maualalo i luga o se autu faʻatasi ma le atinaʻeina o fesoʻotaʻiga. O le poto e mafai ona faigata tele. O le mea e foliga mai e tasi le autu o le mea moni o se faʻafefiloi o le tele o mataupu eseese, poʻo le vaega talafeagai o le tele o mataupu eseese.