Ndedzipi nzvimbo huru dze epistemological?

Maererano nekutenda mune mukana wekuziva

Dogmatism
Kusava nechokwadi
Subjectivism uye relativism
Pragmatism
Kutsoropodza kana kufunga kwakadzama

Maererano nekuvimba kwako mumabviro ezivo:

Rationalism
Empiricism
Intellectualism (ruzivo uye kufunga)
The a priori
Pre-Metaphysical Solutions: Objectivism uye Subjectivism
Metaphysical Solutions: Realism, Idealism, Materialism, uye Phenomenalism
Theological Solutions: Monism uye Theistic Dualism
Structuralism uye poststructuralism

Ndeapi manyuko okuwana zivo?

Maererano neStandford Encyclopedia:

Maonero
Kufungidzira
Memory
Chikonzero
Uchapupu

Ndezvipi zvikonzero zvikuru zve epistemological?

Maererano neOxford Manual yeEpistemology:

El zvemukati ndiyo thesis yekuti hapana chokwadi pamusoro penyika chinogona kupa zvikonzero zvekuita zvisinei nezvishuwo nekutenda.

Foundationalism: Inzvimbo inodzivirira kuti pane zvinhu zvinoruramiswa pasina chikonzero chekuzvipembedza nehukama hwavo nechimwe chinhu. Iyi nheyo inogona kuve yakanyanya kana kushoma zvakanyanya maererano nekuvimba kwechinhu ichi kuti kana ichiruramisa "pachacho".
Kuvimbika: Tsanangudzo yeruzivo inovimbika zvakanyanya ndeye zvinotevera: Zvinozivikanwa kuti p (p inomiririra chero chirevo, semuenzaniso, kuti denga rine bhuruu) kana uye chete kana p ichokwadi, zvinotendwa kuti p ichokwadi uye ane wasvika pakutenda kuti iwe unofamba neimwe nzira yakavimbika.
Epistemology yekunaka: Zivo inoitika kana tiine hunhu hwakakwana hwenjere hunotitendera kuti tibudirire kana kusvika kwairi.

El externalism Ndiyo thesis yekuti zvikonzero zvinofanirwa kucherechedzwa zvine chinangwa hunhu hwenyika.

Kubatana: Maonero aya anoreva kuti kururamiswa kwechitendero chipi nechipi kunobva pakutenda ikoko kuva nerutsigiro rwunobvira kubva kune imwe chitendero kuburikidza nehukama hwekubatana hwakadai sekubatanidza kana hukama hunotsanangura. Shanduro ine simba yemazuva ano ye epistemic coherentism inotaura kuti humbowo hwekubatana kwehukama pakati pezvinotendwa hunowanzo hukama hunotsanangura. Pfungwa huru ndeyokuti kutenda kunoruramiswa kwauri chero bedzi kuchitsanangura zviri nani, kana kutsanangurwa zviri nani neimwe nhengo yekutenda system ine simba guru rekutsanangura kwauri. Contemporary epistemic coherentism izere; tsvaga tsime rekupedzisira rekururamisa mune yakabatana yekutenda system kana zvingango tenda.
Contextualism: Contextualism inotsanangura muunganidzwa wemaonero muuzivi anosimbisa mamiriro ezvinhu umo chiito, chirevo, kana kutaura kunoitika, uye inotaura kuti, mune imwe nzvimbo inokosha, chiito, chirevo, kana kutaura kunogona kunzwisiswa chete maererano nechirevo ichocho. Maonero eContextualist anobata kuti pfungwa dzine gakava dzakadai sekuti "zvinorehwa naP", "ziva kuti P", "ane chikonzero cheA" uye pamwe kunyange "ive chokwadi" kana "ive chaivo" anongove nezvaanoreva maererano neimwe mamiriro. Vamwe vazivi vanopikisa kuti kutsamira pamashoko akapoteredza kunogona kutungamirira kune relativism; zvisinei, maonero emamiriro ezvinhu ari kuwedzera mukurumbira mukati mehuzivi.
Naturalism: Izwi rokuti naturalism (kubva kuLatin naturalis) rinoshandiswa kutumidza mafirosofi emazuva ano anoona zvisikwa sechinhu chega chezvose zviri zvechokwadi. Idzidziso yehuzivi uye yekutenda inobata kuti hapana chimwe kunze kwechisikigo, masimba, uye zvikonzero zverudzi rwakadzidzwa nesainzi yechisikigo; Izvi zviripo kuti tinzwisise zvakatipoteredza.

Pragmatism: Replacement pragmatism inotaura kusava nematuro uye kusashanda kwehuzivi hwekunetsekana pamusoro pekuti nyika yakaita sei chaizvo (uye nezvechokwadi chaicho) uye inokurudzira kukosha kwehuzivi hwezvinobatsira, zvinobatsira, kana zvinobatsira. Sezvo zvitendero zvinobatsira zvingava zvenhema uye naizvozvo zvisingamiriri zvakaita nyika chaizvoizvo, chishuvo chezvitendero zvinobatsira hachisi chishuvo choga chezvitendero zvinomirira zvakaita nyika chaizvoizvo. Kutsiva pragmatism kunoreva kuti chirevo chinogamuchirwa kwatiri kana uye chete kana zvisiri. zvinoshanda, ndiko kuti, zvinobatsira kuti isu tigamuchire chirevo.

Ndekupi kurudziro yaSapiens mukati meiyo epistemological positions?

Sapiens's proposal inofunga kuti ruzivo rwunobva mukunzwisisa kwezvinhu, uye runonzwisiswa nekubatanidza ruzivo rwakasiyana uye ruzivo rwakavimbika.
Kune maSapiens, ruzivo kunzwisisa zvikonzero, ndiko kuti, kunzwisisa izvo zvatinoda kunzwisisa kubva muhukama uye kubatana kwechinhu ichi nezvimwe zvinhu, uye chinzvimbo chairi mu subsystems, masisitimu uye suprasystems.
Ruzivo rwezvikonzero nei, maererano nedzidziso dzinogamuchirwa zvakanyanya dze epistemology, muruzivo rwe "chimwe chinhu", mune chirevo cheruzivo.
Kururamiswa kweSapiens pane tsananguro yake yeruzivo sekunzwisisa kwezvikonzero kunofanirwa kutanga, saka, kubva pakutsanangurwa kwekukosha kwekunzwisisa uku zvichienzaniswa nedzimwe ruzivo rwekufungidzira.
Muchidimbu chirevo chekururamisa kweSapiens: ruzivo sekunzwisisa kunounza pamwechete nzira dzakasiyana dzeruzivo rwechirevo, kune general kwete ruzivo chete, asiwo hunhu kubva pakubatana kwe:
‍
- Chii chimwe nechimwe chinhu (semantic-conceptual)
- Chii chakafanana kana chine chekuita nechinhu chimwe nechimwe (nzira yekuenzanisa)
-Ndedzipi mhando dzechinhu chimwe nechimwe (qualifier)
-Zviri kupi zvese (mukuwedzera kune hukama hwepakati)
-Ini uye sei chinhu chimwe nechimwe chakaitwa (yenhoroondo nzira).

Neiyi nzira, tinonzwisisa kuti ruzivo sekunzwisisa kunosanganisira ruzivo rwese urwu rwekufungidzira kuhubatanidza uye kunzwisisa zvikonzero zvezvinhu.
‍
Muenzaniso: Kana tikadzokera kumadhadha, tinonzwisisa kuti sei dhadha rinonaka sezvarinoita patinoridya kana tikanzwisisa marudzi akasiyana-siyana emadhadha, mararamiro aanoita, zvaanodya, paanotama uye kuti izvi zvinoakanganisa sei, nezvimwe zvakadaro, . Ruzivo rwese urwu kana ruzivo ruchabatanidzwa kugadzira ruzivo rutsva nezvekuti sei dhadha rinoravira sezvarinoita.

nzvimbo dzakasiyana dze epistemological pakururamiswa kwezivo

Mutafura yehumambo takashandisa mitsara mitatu yemavara kubva muchikamu chimwe nechimwe: yero kune zvine chekuita neSapiens proposal, "nyama" ruvara kune izvo zvikamu zvine chimwe chikamu chine chekuita neSapiens chinzvimbo, uye chichena icho chinoita. hazvienderane nenzvimbo yeSapiens posture.
Takatanga nekutanga marudzi matatu makuru eruzivo, maererano neepistemology: the ruzivo rwekufungidzira (kuziva chii, kupi, rini, nei), ruzivo nekuswedera kana kuziva (ndinoziva shamwari yangu pachangu uye ndinoziva guta reParis nekuti ndakagara imomo), uye ruzivo rwekuita chimwe chinhu.
Isu takanangidzira pfungwa dzedu paruzivo rwechirevo nekuti haisiriyo chete inowanzoitika, asi kubva pakawanda epistemology inokura. Mukuwedzera, zviri mumhando iyi yezivo iyo Sapiens chirevo chichatanga kubva.
Kana tangodzika kumhando mbiri dzeruzivo rwechirevo maererano nekusimbisa kwavo, tagadzira chikamu empirical, ndiko kuti, iyo inopupurirwa zvishoma kana kuti zvachose mune ruzivo.
Kupembedza zvatinoona uye zvatinoziva mune zvakaitika, kune akasiyana epistemological currents iyo inogona kugoverwa mukati memukati uye kunze. Internalism inofunga kuti ruzivo runoruramiswa nezvinotendwa kana kutendwa kwechidzidzo chekufunga, nepo zvekunze zvichiona kuti chinangwa / kusimbiswa kunowanikwa mune yekunze.
Zivo sekunzwisisa kweSapiens inofunga kuti zvese zvakabatana kuitira kuti, kuti unzwisise chimwe chinhu, chinofanirwa kuiswa mukati mese kubva muchiratidzo chakazara. Nekuda kwekuvimba uku muchiratidzo chakazara uye nekubatana kwezvikamu sesosi yeruzivo, takaisa chinzvimbo che Sapiens mukati mekunze kwemhepo.
Mukati mekunze tinowana:
‍
a) The epistemic theory of coherence, iyo inofunga kuti ruzivo rwose runogona kunzwisiswa sechokwadi kubva pakururamisa kwarwo (rudzi rwehukama) nedzimwe ruzivo runotorwa sechokwadi. Dzidziso iyi iri yero sezvo ichidzivirira chinzvimbo cheSapiens chekuti zvese zvakabatana uye, kubva mukunzwisisa hukama, tinoburitsa ruzivo. Muenzaniso: Ini ndichanzwisisa uye ndinovimba neruzivo rwekuti Nyika haina kutsetseka kana ndikafunga dzidziso yegiravhiti uye kugovaniswa kwemapuraneti kuve kwechokwadi.
b) Isu takaisa iyo contextualism muyero sezvo ichifunga kuti nzvimbo yekuziva kana chimwe chinhu chiri chokwadi kana kuti kwete inopihwa mune yega yega mamiriro, izvo zvinoenderana nechiratidzo cheSapiens. Sekureva kwaSapiens, basa rega rega uye chiitiko chehupfumi chichava neruzivo rwechimwe chinhu chinozonyanya kucherechedzwa nemamiriro ezvinhu.
c) Sarudzo yekupedzisira, zvakasikwa, inorangarira kuti chisiko bedzi ndicho chinorangarirwa sechechokwadi. Isu takatonga sarudzo iyi sezvo Sapiens achinyatso siyanisa zvisikwa nevanhu uye nezvinoitwa nevanhu.
Nzvimbo yekupedzisira yatinogona kuziva ruzivo rweSapiens ndiyo pragmatism, maererano neruzivo rwupi ruchatariswa / kururamiswa seyakadaro kana kutenda uku kuchibatsira muhupenyu hunoshanda. Izvi, isu tinotenda kuti inogona kuve chikamu cheSapiens sezvo, kure nekupinda mumagakava nevasina chokwadi vanogona kupokana zvese, inofarira kupa. nzira inobatsira kunzwisisa kuita zvirinani.

Sapiens inoona sei manyuko ezivo?

- Kubatana kwezvikamu zvinogadzira masisitimu
- Maonero
- Introspection
- Memory
- Chikonzero
- Testimony

Chii chiri chimiro cheSapiens pakuvimba kwavo nezivo?

Kufunga kwakatsiga

Nzira yeSapiens ine hukama hunoshamisa nekufunga kwakadzama. Zvose zvinzvimbo zvinotanga kubva pakudiwa kwekubvunza mamiriro ezvinhu uye kuita izvi kubva mukusabvumirana nezvatinoudzwa kuti ndezvechokwadi uye ruzivo. Kugutsa kusawirirana uku, vese vakashongedzerwa nemidziyo inovatendera kuti vapfuure izvo zvinozivikanwa, vachigadzira nyowani yekuziva.

Kupokana kwekutanga kwaSapiens kunobva mukutenda kwake kuti zvese zvakabatana uye, saka, isu hatigone kuziva chinhu kubva kune imwechete prism (sezvinoiswa munharaunda yemazuva ano yehunyanzvi) asi zvakakosha kuti unzwisise zvinhu kubva mumaonero akazara . Kusabvumirana kwechipiri kwaanoshandisa kufunga kwakadzama ndechimwe chezvinetso zvakakomba munharaunda yanhasi: post-chokwadi uye infoxication. Sapiens akazvarwa nenzira iyi kuti ape chishandiso chinoita kuti vanhu vanzwisise, vachivabvisa kubva pakuona kuri nyore kwechinhu chavo chekudzidza uye nenyika yese.

Saka tinogona kunzwisisa kuti Sapiens inokwevera pane ese masystem dzidziso uye kufunga kwakadzama, sezvo inoshandisa yekutanga kupa nzira kune yechipiri. Mune mamwe mazwi, Sapiens inotsvaga kuwedzera kunzwisisa kwedu kwechokwadi pasina kugamuchira izvo zvinopihwa nemamiriro edu ezvinhu (kurudziro yakafanana nekufunga kwakadzama) uye nekuda kweizvi, inopa nzira shanu dzinotitendera nzira yekuenda kune ruzivo rwechinhu chakadzidzwa maererano. kune zvimwe zvese zvinhu, zvehurongwa hwako uye kune mamwe masisitimu (systems theory).

Mushure mekuita chidzidzo chekufunga kwakadzama, tinogona kupfupisa kuti nzira yeSapiens inotsamira pamhando iyi yekufunga (uye kugona) mune zvinotevera zvinhu:

Ose ari maviri anotanga kubva pakurudziro imwechete: kusavimba neruzivo uye ruzivo, chishuvo chekuswedera pedyo nechokwadi / kunzwisisa.
Chinzvimbo chavo chiri pane kumwe kunyanyisa kwedzidziso, sezvavanotsvaka kuzvigumisa.
Mazano ese ari maviri anoona zvakakosha kuzvibvunza nezvemunhu anoziva kuburikidza nekuzviongorora.
Zvose zvine chinangwa chinoshanda, kutsvaga kugadzirisa matambudziko, kupesana uye kuita zviri nani.

Kubva mumubatanidzwa uyu wekufanana nekusiyana tinogona kupedzisa tichiti Sapiens maitiro uye kufunga kwakadzama kunopindirana, sezvo vaine pfungwa dzakasiyana-siyana uye vachitarisana neitiro hanya imwe cheteyo: kunzwisisa zvinhu zvakanaka kuita pasina dzidziso.

Pragmatism

Kufunga kwakadzama kunotitungamira kune pragmatism, dzidziso yehuzivi maererano neiyo nzira chete yekutonga chokwadi chedzidziso yetsika, yemagariro, yechitendero kana yesainzi ndeyekutarisa maitiro ayo anoshanda.

Nekuti Sapiens inotsvaga kubatsira, kutungamira uye kutungamira maSME nevanhu munzira yavo yekunzwisisa chinhu chavo chekudzidza uye, sezvo hanya yavo iri yekuvandudza nzanga nekubatsira nemaitiro avo, tinogona kuona hukama nehuzivi hwepragmatic.

Kurongeka

Dzidziso uye nzira yakavakirwa pakuongorora kwechokwadi chevanhu sezvimiro zvinogona kuita pamutemo.

Kana uchiongorora chinhu, structuralism inofungidzira kufambira mberi kubva kusangano rekutanga rezvinhu zvinoonekwa muchimiro chebasa rekutsvagisa kune kujekeswa uye tsananguro yechimiro chemukati chechinhu (humambo hwacho uye kubatana pakati pezvinhu zvenhanho imwe neimwe) uye, zvino, pakusikwa kweiyo theoretical modhi yechinhu.

Sapiens inoratidza analogies neiyi nzira mukuti inobhadhara zvakanyanya kuhukama pakati pezvikamu zvechimiro kuti zvitsanangure uye, mukuita uku, inoedza kuronga zvikamu zvezvikamu uye zvechimiro kuita taxonomies.

Chii chiri chimiro cheSapiens pamusoro pekuvimba kwavo nemabviro ezivo?

Kurongeka

Poststructuralism

Post-structuralism inguva yemafungiro echiFrench ayo akabuda muhafu yechipiri yezana remakore rechiXNUMX uye inowanzobatanidzwa mune postmodernism. Inobvuma kuti zvese zvatinogona kuziva zvakavakwa kuburikidza nezviratidzo, asi zvinovimbisa kuti hapana zvirevo zvemukati, asi kuti zvese zvinorehwa ndezvezvinyorwa uye zvemukati.

(Kubva kuSapiens): Post-structuralism inotsvaga kurongeka kwezivo nenzira yakakamukana muzvikamu uye zvidimbu. Sapiens inotsvagawo kurongeka kwakafanana. Nezve nzira dzekongiri, iyo deconstruction iyo poststructuralism yakatanga kukurudzira zvinyorwa, elBullirestaurante yakatoiendesa kukicheni. NeSapiens pfungwa imwe chete inosanganisirwa nzira yekutsvagisa. Izvo ndezvekutsemura kwete zvinyorwa chete, asiwo pfungwa, asi kuti pakupedzisira uzviongorore zvakazara.

Kufunga kwakarongeka

Kufunga kweSystem inzira yekuongorora inoongorora zvikamu zvese zvakabatana izvo zvinozoita mamiriro kusvika pakuwana ruzivo rwakanyanya rwezviitiko uye nei.

Kuburikidza nehurongwa hwekufunga, zvikamu zvese zvese zvinodzidzwa. Imhando yekufunga iyo inowanzo shandiswa muzvidzidzo zvesainzi, engineering uye bhizinesi manejimendi, pakati pevamwe, senzira iyo dambudziko kana mamiriro anogona kugadziriswa.

Iwo masisitimu dzidziso iyo Sapiens inotsamira pairi, pamwe chete nekumisikidza, mafungu maviri anopindirana muchikamu chakanaka chezviri mukati mavo. Pamubvunzo unotinetsa (ruvimbo muruzivo rweSapiens) tinogona kutsanangura kuti zvese structuralism uye masisitimu dzidziso vanofunga kuti ruzivo runogadzirwa semhedzisiro yezvimiro zvega rega kana system.

Sapiens's chinzvimbo chakangwarira maererano neruvimbo rwunopihwa kuruzivo, asi pasina kuwira mukuramba kana hukama hwayo. Kune maSapiens, ruzivo ruchave rwakasiyana munzvimbo imwe neimwe (masystem) uyezve, sezvo zvese zvakabatana uye zvichikanganiswa nezvimwe zvikamu, ruzivo rwenzvimbo imwe neimwe ruchakanganisa mamwe mativi enzvimbo iyoyo, pamwe neawo anosanganisirwa mune mamwe. .nzvimbo dze megasystem.

Objectivism

Sapiens inopa ruzivo rwakasiyana maererano neprism, kureva kuti, munhu wega wega achakwanisa kukudziridza zvinoenderana nemamiriro avo uye mamiriro eruzivo rwakasiyana nezvechinhu chimwe chete. Pane kugamuchirwa kuti ruzivo rwakakamurwa kuva prism dzakasiyana uye, saka, isu tichafanirwa kusvika nayo kubva pakubatana kwezvikamu nemaprisms.

Ndiko kuti, Sapiens anotenda kuti, kunyangwe paine maprisms akasiyana ekuona chokwadi, ruzivo haruna kugumira kune chokwadi chenyaya anoziva, asi chaizvo kubatana kweaya maprism akasiyana kunogona kusvika kune chokwadi chikuru (kunyangwe chisiri mhedziso).

MaSapiens anowanikwa kupi mukati meizvi epistemological zvikonzero?

Iyi mepu yepfungwa inovavarirwa kufumura mirau yenzira dzakasiyana dzekuisa mhando dzeruzivo kuti zvionekwe zvinzvimbo pakavakirwa nzira yeSapiens.

Mutsara wekutanga unoenderana nezvinozivikanwa, kwatinowana mhando nhatu huru: ruzivo nekuswedera pedyo kana padyo (kusangana neshamwari), ruzivo rwekuita chimwe chinhu (kuziva / kuziva kuita muChilean), uye ruzivo rwechirevo (the kuziva ruzivo, dzidziso, nezvimwewo). Iyo yekupedzisira ndiyo inotora kukosha mune epistemology uye muSapiens.
Mukati meruzivo rwepropositional tinowana ruzivo muchimiro chekuti chii, kuti chii, chii, chiri papi, riini, chakawanda sei uye nei chiri. Mukati meboka guru iri, takaparadzanisa chirevo cheSapiens, icho, kunyange chiri ruzivo rwemashoko, tinofunga kuti uremu hwayo hunobvumira kuti ive yakasiyana.
Zvinoenderana nemafungiro akasiyana akapihwa eruzivo rwechirevo, tinowana nzira nhatu dzekusiyanisa: zvinoenderana nekuvimba muruzivo rwacho, zvinoenderana nekuvimba mumanyuko eruzivo, uye zvinoenderana nezvikonzero zvinodikanwa kuti uone ruzivo.
Zvinoenderana nekuvimba neruzivo, Sapiens ari mukufunga kwakadzama, sezvo achitenda mukugona kwekuziva, asi achigara achibvunza zvakabva uye zviri mukati meruzivo, izvo zvinomutendera kuti arege kuwira mudzidziso. Isu tinowanawo rutsigiro kubva kuSapiens, kunyangwe iri pakati nepakati mupragmatism.
Zvinoenderana neruvimbo mumabviro eruzivo, isu tinofunga kuti Sapiens kune rumwe rutivi inokwereta nzira yeCartesian yekusahadzika kwayo zvachose asi kwete kufungidzira, sezvo ichitenda kuti ruzivo runogona kupihwa nedzimwe nzira kunze kwekufunga (pfungwa, semuenzaniso). Mamwe mazvino pakavakirwa nzira yedu ndeyekuumbwa uye poststructuralism. Pamusoro pezvo, Sapiens anotenda kuti, kunyangwe paine maprisms akasiyana ekuona chokwadi, ruzivo haruna kugumira kuchokwadi chemubvunzo uyo anoziva, asi chaizvo kubatana kwemaprism aya akasiyana kunogona kufungidzira chokwadi chikuru (kunyangwe chisiri chakakwana) . Nechikonzero ichi takatara objectivism neyero. Chekupedzisira, tinoona kuti chiono chaSapiens kubva pamaonero echimiro chinowirirana nekunyanya kuda pfuma, sezvo ichivimba nekuvapo kwechinhu chakazvimiririra nekuvapo kwemunhu, sezvatinoona mune yake chirevo che megasystem.
Zvinoenderana nezvikonzero zve epistemological zvinodikanwa kuratidza ruzivo, isu tinofunga kuti kune akasiyana anopindirana zvinzvimbo umo maitiro edu akaumbwa. Pakutanga, inotevera dzidziso yekubatana kwekunze sezvo ichifunga kuti ruzivo rwakavakwa kubva muhukama (kubatana) pakati pezvikamu zve megasystem (kunze kune chinyorwa). Chechipiri, kuvakwa kweruzivo uku kuchaenderana nemamiriro ezvinhu echidzidzo chekuziva uye nguva yezvakaitika kare iyo chinhu chinodzidzwa. Chekupedzisira, Sapiens ane nzira yepedyo kune epistemology yehunhu, sezvo achiona zvakakosha kubatanidza hunhu hwehungwaru kuziva manzwisisiro atinoita. Isu takaratidza muyero iyo pragmatism sezvo mushandisi unogadzirwa neSapiens mukushandisa kwayo inzira yekupembedza ruzivo rwakabatana rwainoburitsa.
Saizvozvo, isu taida kuita kuti zvionekwe kuti Sapiens ane chivimbo mune zvese zvinogoneka masosi akatsanangurwa kubva epistemology kuwana ruzivo, apo chikonzero chinomira pachena senzira yekubatanidza ruzivo uye introspection kuburikidza nekuzviongorora wega).
Chekupedzisira, takasiyanisa kuti Sapiens inoshanda kunzwisisa nyika yekunze uye, nekuda kweizvi, inoonawo kuzviongorora kwakakosha sekuziva zvidzidzo zvinotitendera kuzviziva.

Ko nzvimbo yaSapiens inoruramiswa sei? Dziviriro kubva pazvingango shoropodza epistemological:

Kupokana kwekuzviparadzanisa (kupokana nekubatana tª)

Kunzwisisa sechitubu cheruzivo kubva mukubatana kweruzivo neruzivo (irwo rwatinoona sechokwadi kana rwakavimbika) ndiko kururamisa kwakabatana. Iyi tsika yave uye inogona kutsoropodzwa zvichienderana nekupokana kwekuzviparadzanisa nevamwe, izvo zvataigona kupfupisa sezvizvi: kubatana kweruzivo kuburitsa rumwe ruzivo kunogona kuburitsa zvakawanda zvemukati izvo zvisina chokwadi chechokwadi. Muenzaniso: kana ndichitenda kuti Zuva rinotenderera Pasi sezvakadavirwa mazana emakore apfuura, uye kubva pano ndinovaka mufananidzo wepasi rose kubva pakubatanidza ruzivo, ndinenge ndichivaka ngano yekuziva kure kure nechokwadi.

Kukunda izvi, Sapiens inofanirwa kubvuma uye kuzivisa (sezvainotoita) kuti ndima yekudzidza haisi yesainzi kana huzivi, kunyangwe ichitsamira pane idzi ndima dzeruzivo. Nechikonzero ichi, chinangwa chayo ndechekubatsira kunzwisisa kuita zvirinani, pasina kupinda mumagakava epistemological nezve kwakabva kururamisa. Ndiko kuti, inochengetedza kuwirirana nekugamuchira zvinopfuura bhajeti rakasimba (zvose zvakabatana, maonero akazara, ruzivo runogona kunzwisiswa, nezvimwewo) izvo zvinodzivisa kutsoropodzwa zvachose.

Relativism (kupesana nemamiriro ezvinhu)

Nzvimbo yaSapiens inozvininipisa nekuziva kupfuura dzidziso huru dzehuzivi, uye anogutsikana kubvuma kuti chirevo chinotsanangura zvinoreva mazwi (nharo inotsigirwa zvakasimba nefilosofi). Mamiriro ezvinhu aya anogona kunzi “relativistic”, nekuti pamwe zvingatsanangurike zvisizvo tichiti nekutaura kuti matomatisi akasiyana kumurimi pane, kunyanzvi munyaya dzezvehupfumi, zvinoita kuti tisave nechokwadi chekuti matomatisi aripo.

Asi kutsoropodza uku hakuiti ruramisiro kuna Sapiens, iyo inopfuura izvi uye izvo chaizvo kubva mukuzvininipisa kwayo inofunga kuti kune ruzivo, kuti inogona kunzwisiswa kana tikafunga nezvemaprisms akasiyana, uye kuti izvi zvese zvine zvazvinoreva: zvakanakisa. kuita nekuda kwekunzwisisa kwakazara.

Scepticism (against objectivism)

Pachave paine avo vanokahadzika vanogona kupokana Sapiens, sezvo vachizokahadzika kuti ruzivo rutsva runogona kugadzirwa kubva pakubatana, kana ivo vanokahadzika kuvimbika kwenzira. Asi kutsoropodza uku hakufanirwe kutora nguva yedu sezvo kuzvininipisa munzvimbo dzeSapiens dzatakamboratidza kunotibvumira kuti kupokana nerudzi urwu rwevanhu kunohwina: ruzivo sekubatana kunogamuchirwa zvakanyanya, sekuvimbika kwenzira. . Zvingangosara kupindura kutsoropodza kunotevera: Unoratidza sei kuti nzira shanu idzi dzinopindirana zvakanaka? Mhinduro yepragmatic iri nyore: Edza iwe uye unakirwe nekunzwisisa kuri nyore kunowanikwa nekuda kwemaitiro!

Synthesis: Sei Sapiens inoshanda?

Sapiens inzira inobatsira kunzwisisa kubva pakubatanidza ruzivo. Kuti uite izvi, inotsamira pane akasiyana epistemic fungidziro inoipa kusimba uye kubatana. Mukubatanidza uku tichapa fungidziro huru dzakadzidzwa (mune matema-tema), pamwe nezvikonzero zve epistemological izvo zvinopa nzira yeSapiens kuwirirana kwe epistemological.

Pane mukana wekuziva uye, kuti tizviite nemazvo, tinofanira kunzwisisa zvikonzero zvezvatinoziva.

Kururamisa 1) Kufunga kwakadzama, uko kunotsigira kubvunza zvese zvatinoziva kunatsa ruzivo rwedu nekuzvinzwisisa isu uye mamiriro edu. Inodzivisa kuwira mukuwirirana, sezvainobvisa dzidziso, sezvo nzvimbo yayo ichida kururamiswa kwezvinozivikanwa.

Kururamisa 2) Kusahadzika kweCartesian: kusagashira chero chinhu sechakanaka kunze kwezvatinogona kuratidza zvine musoro. Sapiens anoshandisa chikonzero senzira yekunzwisisa, sezvo iri iyo inobvumira kubatana uye hukama hweruzivo, ruzivo, chokwadi, nezvimwe.
Tinogona kuziva nyika uye kuzviziva pachedu. Imwe neimwe yeruzivo urwu inodzoreredza kunzwisisa kweimwe.

J) Chifo chaDescartes, vazivi vazhinji vakadavira kuti zivo yezvimiro zvedu timene zvendangariro inosiana zvikuru noruzivo rwedu rwenyika yokunze. Kuti tisarebesa rondedzero yevazivi vane mukurumbira vanotsigira kwete chete kupatsanurwa kweruzivo urwu asi kudzokororwa kwezvose zviri zviviri, ngatiratidzei kubva kune rationalist Descartes, empiricist Locke kana utilitarian JS Mill.
Zvinhu zvese zvakabatana, izvo chikamu cheYese.

J) Kubva kuHeraclitus, Spinoza kusvika kuhuwandu hwedzidziso uye mafungu ezvino, kusanganisira dzidziso yaEinstein yehukama, kana AN Whitehead's philosophy yemaitiro.
Kunzwisisa nekuziva, kuziva kudzidza nekugadzirisa kudzidza pachako, kunotibvumira kusununguka.

J) Chishuvo cheChiedza chekuziva kuburikidza nechikonzero chakanga chisiri chimwe kunze kwekutsvaga rusununguko, kutsvaga kwekuzvimirira kwekuziva kwaizotibvumira kutiza kubva padzidziso (zvikurukuru zvechitendero). Chishuvo ichi chinopfupikiswa muhunhu hwekutsoropodza hunoonekwa zvakajeka muhuzivi hwekutsoropodza hwaKant
Chinhu chakakosha hachisi kuziva zvakawanda, asi kuziva nzira yekusarudza ruzivo rwakakosha kuti ugone kuita zvakanaka.

J) Pragmatism: kukosha kwezivo kunopihwa neanoshanda mashandisirwo ayo ruzivo urwu rwunokutendera iwe.
Chinhu chimwe chete chinogona kuva nerevo dzakawanda dzakasiyana panguva imwe chete, zvichienderana nokuti ndiani, kubva pakuona.

J1) Contextualism. Mamiriro atinorarama anogadzirisa ruzivo rwedu, kutora kukosha nharaunda, tsika yenguva ino, nezvimwe.

J2) Maonero. Mamiriro ezvinhu ega (zvatisingasarudze uye izvo zvinotigadzirisa) zvinosarudza kuti tiri ani uye izvi zvinosarudza nzvimbo yatinoziva kubva. Ortega y Gasset
Tinogona kuziva nekubatanidza ruzivo, data, chokwadi uye ruzivo.

J) Dzidziso yekubatana inofunga kuti tinogona kururamisa ruzivo rwakati kana tikaratidza hukama hwekubatana uhwo hunahwo nehumwe ruzivo rwunoonekwa sechokwadi uye rwakarurama.
Ruzivo rwekuti sei (kunzwisisa) rwunosiyana nerumwe ruzivo nekuda kwekukosha kwarwo maererano ne "kusimbisa" kune chekuita.

J) Huzivi huzhinji, uye kunyanya kufunga kwakadzama uye uzivi hwekutsoropodza, zvinoruramisa kukosha uko Sapiens anopa kuruzivo rwekuti sei, sezvo ichifunga kuti ruzivo ruchava neukoshi kana uye chete kana rwaruramiswa, kunzvenga kutenda chimwe chinhu chakaipa .
Tinogona kupembedza zvatinoziva kana tikaisa izvo zvatinonzwisisa kubva mumaonero akazara, muhukama hwayo nezvose.

J1) Structuralism uye poststructuralism.

J2) Kufunga kwakarongeka.
Tinogona kunzwisisa kuvonga kune nzira shanu dzeSapiens.

J) Hurukuro pamusoro penzira yeDescartes, tinogona chete kuziva uye kururamisa zvatinoziva kuburikidza nenzira.
Anoshanda masosi eruzivo ruzivo, introspection, ndangariro uye ufakazi hwatinokwanisa kuonesa kusimba kwavo kwekuziva.

J) Sapiens inodzivirira kuzvimisa mune imwechete sosi yeruzivo sezvo ichivimba neakasiyana anonzwisisika postulates, kutanga nesainzi nzira, iyo inofunga kuti musanganiswa uye kutarisana kwezvinobva hazvigoneke chete, asiwo zvinodikanwa.